His Erdoğan – Küçük üreticiler, aileler, beyaz yakalılar, yeni yatırım alanı arayanlar… Ziraî üretimde gitgide büyüyen bir zincir var. Çiftçilerin çok güç şartlarda üretim uğraşı verdiği bu periyotta üretime çeşitli yeni teknolojilerle katkı verenler, kendi yollarını uygulayanlar, sürdürülebilir bir tarım için yeni mekanik sistemler geliştirenler dikkat çekiyor. Kimi vakit bahçesinde ufak bir alanda kendi kıssasını başlatan yeni jenerasyon üreticiler, aslında tarımda yeni yollar da açıyor. Besin tedarikinin garantiye alınmasının artık her zamankinden çok daha değerli olduğu bu türlü bir periyotta, bu açıdan her atılım kayda paha.
Bu şiddetli süreçte küçük alandan büyük öyküler üretenlerle başladığımız yazı dizimizde çiftçiler için çağdaş makineler üretenleri, üniversite ve birlikleri, tarımda büyük yatırımlar yapan yeni jenerasyon beyaz yakalıları sayfalarımıza taşıyacağız.
Alternatif usuller
Ziraî üretimde yeni teknolojileri kullanmak yalnızca ilerleyen süreçte maliyet azaltıcı olarak algılanmamalı. Bu tıpkı vakitte dünyanın sonlu kaynaklarıyla üretime geçilmesinin ehemmiyetini gösteriyor. Bu açıdan kimilerin ticarete dönen, kimileri ise şimdi deneme evresinde olan çeşitli usuller üretimin geleceği için çok manalı. Bu açıdan birinci durağımız Fatsa olacak. Bu kendi ismiyle tanınan ilçede topraksız tarım konusunda yeni denemeler var. Ayrıyeten alternatif eser piyasasının da çok ağır olduğu ilçeden birkaç kıssayı dinleyelim…
Yaşken satılmadı kurutunca yetmedi
Esere katma kıymet kazandıran uygulamalar son yıllarda artış gösteriyor. Örneğin domatesini satamayan salçasını yapıp hem ömrünü uzatıyor, hem de öteki satış kanallarını kullanabiliyor. Manisa Alaşehir’de Dursun Uysal ve yeğeni Melek Yılmaz da bu açıdan farklı bir usul denedi. Kentte ‘cennet hurması’ olarak bilinen Trabzon hurması bahçeleri artınca meyve artık satılmamaya ya da çok düşük fiyatlarla alıcı bulmaya başlıyor. Bunun üzerine üretici Dursun Uysal ve Melek Yılmaz ‘kurutma’ yolunu deniyor. Uysal, birinci kademede kurutmayı öğrenmek ve satılıp satılmayacağını görmek için denemeler yaptıklarını anlatırken, “Buna istek olduğunu görünce, geliştirmeye karar verdik. Evvel 800 metrekare serada yaptık, düzgün bir ticari etrafımız oluştu. İç piyasaya veriyoruz lakin bizim sattığımız esnaflar aracılığıyla ihracata da gönderildi. Kendi ağaçlarımız dışında da meyve alıyoruz. Kurutma işini hızlandıracak makineleşmeye ya da soyum makinesine muhtaçlığımız var fakat bu yatırımlar sonraki etaplarda olabilir. Şu anda yalnızca bayanların el emeği ile işliyoruz” diyor.
Zeytinde yeni kuşak üretim
Asırlık meyve zeytin, çok yeni bir lezzetle piyasaya kazandırıldı. Sürdürülebilir ve su randımanını önemseyen üretim modeliyle dikkat çeken AnadOlive firmasının kurucusu Aysu Gürman, ‘toz zeytin’ ile tıpkı baharat üzere tüketilen zeytin eserini hayata geçirdi. Gürman, 2015 yılında satın aldıkları 5 dönümlük zeytin bahçesinde birinci hasatları akabinde, eserlerinin yağa işlenmesi için gittikleri zeytinyağı fabrikasında karasuyun bertarafı basamağında yaşanan önemli sıkıntıların kendilerini bir tahlil arayışına ittiğini söyledi. Gürman, “TÜBİTAK’ın verdiği tekno-girişim takviyesini alan sayılı projelerden olan teşebbüsümüz, 2018 yılında AnadOlive kimliğine kavuştu. Zeytin, yağıyla, salamurasıyla, ezmesiyle konutlarımıza gelirken, biz zeytin ve zeytinyağı proses yan eserlerini sıfır atık ideolojisiyle geri dönüştürerek ürettiğimiz ‘toz zeytin’ ile bu kesimdeki yerimizi aldık” diyor. Bahçelerini her şeyiyle kullanabilecekleri bir sistem haline getirdiklerini anlatan Aysu Gürman, “Toz zeytin, baharat olarak kullanılıyor. 20 gramında 100 adet zeytin sunuyoruz. Zeytin çekirdeği ve yaprağından dönüştüreceğimiz sistemleri de kurmak istiyoruz. Eser yelpazemizi geliştiriyoruz” diye konuşuyor.
‘Milli iktisadın temeli ziraattır’
Dizimizin başlangıç tarihinin, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü anma gününe denk gelmesi de ayrıyeten değerli. “Milli iktisadın temeli ziraattır” diyen Mustafa Kemal Atatürk’ün, sağlam tarım siyasetlerini oluşturmak için finanstan makineleşme yatırımlarına, çiftçinin kooperatifleşmesinden toprak sahibi olmasına kadar pek çok alanda ortaya koyduğu eserler bilinir. Bugün sizinle paylaşacağımız hikaye ise Büyük Önder’in bu alandaki icraatlarından daha az bilineni… İzmir’in 9 Eylül 1922’deki kurtuluşunun çabucak akabinde aralık ayında bu kentte ‘Mıntıka Ziraat Mektebi’ kurulur. Atatürk, bu okulla o denli övünmektedir ki Türkiye’yi ziyaret eden yabancı devlet adamlarına bu okulu gezdirmektedir. Girişte okulun emeli tek cümleyle özetlenmiştir: “Kimseye muhtaç olmaksızın kendi hayatını kendi kazanan, müstakil dimağlı, hür ve cüretli, yalnız vatana tapar gençler yetiştirmek.”
Bu okul, bugünkü Ege Üniversitesi’nin temelini teşkil eder. Tarımın yıldızının yine parladığı, kıymetinin geniş kitlelerce bir defa daha anlaşıldığı günümüzde Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin son iki yıldaki öğrencilerinin çoğunluğunu, beyaz yakalı ebeveynlerin çocukları oluşturmaktadır.
Yeni modelleri kullanıp atılım yaptı
İlçe genelindeki gelişmeleri birebir vakitte ziraat yüksek mühendisi olan Fatsa İlçe Tarım ve Orman Müdürü Vedat Aydoğan anlattı. Karadeniz’in engebeli ve kesimli toprak yapısına dikkat çeken Aydoğan, bu nedenle çiftçi gelirlerinin çeşitlendirilerek ünite alandan daha yüksek getirili eserlere ilginin giderek arttığını tabir etti. Aydoğan, “Kivi, Trabzon hurması, yaban mersini, salep, aronya, goji berry üzere meyveler yanında seracılık, mantarcılık, özgür sistem yumurta tavukçuluğu bu manada istek görüyor. Mutedil iklim kuralları seracılık faaliyetlerine imkân vermekte olup, çeşitli zerzevat tiplerinin üretimi yapılıyor. Örtü altı yetiştiriciliğinin topraksız tarım metoduyla yapılabilmesi, toprak yapısının makus olduğu engebeli alanların kıymetlendirilmesine imkân tanıyor. İlçemizde, topraksız ortamda marul ve çilek yetiştiriciliği yapılıyor. Her ne kadar küçük alanlar olsa da örnek olması ve sürdürülebilir ziraî faaliyetlerin tanıtılması ismine büyük katkı sağlıyor” dedi.
Bu açıdan yeni teşebbüslerin tarım ekosistemine olan ilgiyi ve yeni işletmeler kurma ismine teşvik edici olduğunu kaydeden Aydoğan, bilhassa alternatif güç kaynaklarının kullanılarak çağdaş seracılık faaliyetlerinin topraklı/topraksız yaygınlaştırılması için Tarım ve Orman Bakanlığı teşvik ve hibe programları ile yeni yatırımcılara cazip fırsatlar sunulduğunu hatırlattı.
Topraksız üretim
Ordu’nun Fatsa ilçesinde iki örnek topraksız tarım sistemi var. Birincisi ziraat mühendisi Esra – Tolga Yıldız çiftinin yılın uzun periyodu üretim yaptıkları çilek serası. Bölgenin bu manada en büyük alanı olan bu serada yıllık 10 ton üretim maksadı var. Bu organik üretim, birebir vakitte topraksız tarım sistemiyle yüksek kalitede bir çilek üretimini sağlamış.
Bölgedeki öbür bir sera ise Abdullah Kabaoğlu’na ilişkin. Topraksız tarım ile marul üretimi yapan Kabaoğlu, kendi araştırmalarıyla çözdüğü sistemi uyguladığını söylüyor. Kabaoğlu, “Artık kaliteyi de tutturdum. Öncelikli gayretim bu idi. Bölgede pazarcılara, restoranlara veriyorum. Yaygınlaşması için bunu üreticilere önermek için de çalışıyorum. Topraksız, hiçbir kimyasal kullanılmadan yapılan bir üretim modeli. Yağmur suyu kullanıyorum, hiç toprağa değmeden meskenin çatısında depoluyorum. Az ölçüde güvercin gübresi ek ediyorum. İlerleyen yıllarda bu üretimimi geliştirmeye çalışacağım. Bizim üzere üretici bir ülkede bilhassa gençlerin bu yeni modelleri öğrenmeleri ve uygulamalarını isterim, bu hususta bilgi takviyesi açısından katkı sunmaya da hazırım” diyor.
Yarın: Çağdaş sistemler, yerli ve organik üretimde yükseliş
